- Autor: Arthur Conan Doyle
- Tytuł: Ponury zamek (How the Brigadier Came to the Castle of Gloom ze zbioru The Exploits of Brygadier Gerard)
- Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie Stowarzyszenie Polskich Kombatantów (nr 196)
- Rok wydania: 1948 (VI, Szkocja)
- Nakład: nieznany
- Recenzent: Robert Żebrowski
Jak brygadier Gerard przybył do zamku Gloom
Jedną z książek wydanych przez Wydawnictwo Literackie Stow. Pol. Kombatantów [oryginalna pisownia z okładki], a mianowicie „Przygody majora Browna” G. K. Chestertona, mamy już zrecenzowaną. Liczący 28 stron „Ponury zamek”, na który natrafiłem w zbiorach Biblioteki Narodowej, jest jednym z 17 opowiadań A.C. Doyle’a, których bohaterem jest francuski brygadier Etienne Gerard – oficer huzarów wojsk napoleońskich (więcej o tej postaci na stronie: https://en.wikipedia.org/wiki/Brigadier_Gerard ). Po raz pierwszy opublikowano je w gazecie „Strand Magazine” w lipcu 1895 roku, a w lutym 1896 w zbiorze opowiadań „The Exploits of Brygadier Gerard”.
Akcja toczy się w lutym 1807 roku, na Pojezierzu Mazurskim.
W czasie wyprawy wojsk napoleońskich na Rosję, 20-letni oficer 10 Pułku Huzarów – brygadier Gerard, dosiadający konia Rataplana (Werbel, czyli Mały Bęben), został wysłany do Rossel (Reszel). W czasie drogi spotkał sześcioosobowy oddział z 3 Pułku Huzarów, którym dowodził porucznik Duroc. Porucznik ten poszukiwał barona Straubenthala – właściciela „Ponurego zamku” położonego niedaleko Arensdorfu. Okazało się, że 14 lat wcześniej, w czasie Rewolucji francuskiej, rewolucjonista Jan Carabin doprowadził do zamordowania przez tłum ojca porucznika – bankiera Krzysztofa Duroca. Miała również zginąć wtedy baronowa Straubenthal, ale uratowała się dzięki temu, że zgodziła się na proponowane przez Carabina małżeństwo. Kiedy oddała mu arystokratyczny tytuł, a do tego ziemię, zamek i grubszą gotówkę, ten uciekł z Francji. Młody Duroc postanowił odnaleźć sprawcę zbrodni.
Po niedługim czasie żołnierze trafili pod Arensdorf, jednak do zamku udał się tylko Duroc z Gerardem. Tam zażądali widzenia z baronem. Służący wpuścili ich do zamku. Okazało się, że poza baronem, kilkoma służącymi i posiadanymi przez nich psami, zamieszkuje tam pasierbica Carabina – córka baronowej Straubenthal. Kiedy Duroc wyzwał Carabina na pojedynek zaszło do niespodziewanych wypadków …
Opowiadanie to jest przygodówką z wątkiem kryminalnym, ale mimo wszystko warto po nie sięgnąć z kilku powodów, a mianowicie z uwagi na jego autora, polski wątek terytorialny, a także mało znane polskie wydawnictwo na obczyźnie i czas jego wydania. Okazało się, że „Ponury zamek” jest w całości dostępny w sieci pod adresem: https://www.arthur-conan-doyle.com/index.php/How_the_Brigadier_Came_to_the_Castle_of_Gloom .