- Autor: Butenko Bohdan
- Tytuł: Kwapiszon i tajemnicza szkatułka
- Wydawnictwo: RZECZ KULTOWA
- Rok wydania: 2003
- Nakład: nieznany
- Recenzent: Robert Żebrowski
Komiks bez precedensu – fotograficzna historia kryminalna dla dzieci
Autor – Bohdan Butenko (1931-2019). Rysownik, ilustrator, grafik, projektant, dekorator, scenograf, scenarzysta i pisarz. Był redaktorem artystycznym w wydawnictwie „Nasza Księgarnia”, współpracował z czasopismami dla dzieci: „Miś”, „Świerszczyk”, „Płomyczek” i „Płomyk”. Twórca postaci Gapiszona, Kwapiszona, Gucia i Cezara. Większość swoich prac podpisywał Butenko pinxit (z łac. namalował). Był odznaczony m.in. Orderem Uśmiechu.
Kwapiszon – głównych bohater serii komiksowej autorstwa B.B., młody, wysportowany harcerz i zapalony wędkarz. Mieszkał na warszawskim Powiślu (przez otwarte drzwi do swojego mieszkania widział pomnik Syrenki nad Wisłą).
Seria „Kwapiszon” – składała się z ośmiu tomów o następujących tytułach: „Kwapiszon i tajemnicza szkatułka” (1976), „Ucieczka Kwapiszona” (1976), „Bardzo mokra przygoda” (1976), „Pościg w kurorcie” (1977), „Kwapiszon i beczka” (1978), „Kwapiszon, beczka i pamiątki po wielkim astronomie” (1978), „Kwapiszon i tajemniczy kluczyk” (1980) oraz „Kwapiszon i …” (1981). Wydana była przez „Naszą Księgarnię”.
Wydanie zbiorcze – zawiera wszystkie osiem części, łącznie z ich okładkami. Wydane w 2003 roku przez wydawnictwo „Rzecz kultowa”, które poza tym „wypuściło” tylko jedną książkę: (uwaga, uwaga !!!) „Sztuki teatralne” Zbigniewa Nienackiego (czy jest wśród nich kryminał?!). Liczy 156 stron, a cena okładkowa to 18,90 zł. Na obu okładkach umieszczono zdjęcie – przepiękną panoramę Wisły i prawobrzeżnej Warszawy na wysokości Pragi-Północ, z blokami przy ul. Olszowej i Blaszanej, kamienicami przy ul. Panieńskiej oraz katedrą św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika przy Placu Weteranów 1863 roku.
Czas i miejsce akcji: lata 70., Warszawa, Gdańsk, Sopot, Toruń, Frombork, Kraków i Wieliczka.
Fabuła: Kwapiszon, szukając robaków do łowienia ryb, wykopał tajemniczą szkatułkę. Zauważył to złodziej o ps. Kompan, który chciał chłopakowi ukraść wędkę. Powiadomił o tym swojego kumpla – Faworyta, który właśnie szykował się do dokonania kradzieży kieszonkowej. Przypuszczając, że w szkatułce jest skarb, obaj złodzieje ruszyli w pościg za harcerzem, aby mu ją ukraść. Pościg odbywa się przez całą Polskę.
Charakterystyka komiksu: „Seria o Kwapiszonie charakteryzowała się nietypową techniką wykonania. Poszczególne plansze stanowią czarno-białe zdjęcia (w tym fotomontaże), na które naniesione są rysunki postaci i tylko niektórych przedmiotów, mających znaczenie dla treści. Przy pozornej prostocie i naiwności rysunku, seria charakteryzuje się konsekwencją i swoistym wyrafinowaniem. Wypowiedzi bohaterów w dymkach są bardzo oszczędne i lakoniczne. Autor w poszczególnych tomach przemyca treści dydaktyczne – przede wszystkim krajoznawcze, dotyczące miejsc związanych z historią Polski i ważnymi postaciami z przeszłości lub legendy (np. Mikołaj Kopernik, czy Krak)” (źródło: Wikipedia). Fabuła jest po części fantastyczna (żywy Smok Wawelski), a po części nierealna (np. harcerz pilotuje samolot myśliwski), dzięki czemu idealnie pasuje dla dzieci i młodszej młodzieży. Akcja jest bardzo szybka, można powiedzieć, że pościg trwa nieustannie.
Z rozmowy przeprowadzonej z autorem komiksu przez Bartosza Kurca (książka „Trzask prask”):
BK: To jeden z oryginalniejszych polskich komiksów. Skąd wybór takiej wizji plastycznej?
BB: Chodziło o to, żeby młodego czytelnika zapoznać z ciekawymi miejscami, zabytkami w Polsce. Ażeby go zachęcić do tego, sensacyjno-kryminalna akcja rozgrywała się w scenerii prawdziwej, bo fotograficznej.
PRL-ogizmy: banknot o nominale 1000 zł z Mikołajem Kopernikiem (emitowany od roku 1975), Międzynarodowy Festiwal Piosenki Sopot ’75, Bałtycka Agencja Artystyczna, samolot MIG-15, helikopter Mi-2, statek-drobnicowiec „Minoan Bull” („Byk minojski”) wybudowany w 1958 roku, samochód „Star” 25 (produkowany do roku 1971), Fiat 126p (produkowany od roku 1973).
Ciekawostki: w pokoju Kwapiszona wisi kalendarz z Guciem i Cezarem oraz obraz z Gapiszonem. Na żadnym zdjęciu nie ma pokazanego Zamku Królewskiego w Warszawie (prawdopodobnie z uwagi na to, że w czasie tworzenia komiksu był dopiero odbudowywany).
Podsumowanie: komiks jest na tyle oryginalny, że po latach można spokojnie do niego wrócić i dalej będzie fascynować.