- Autor: Konwicki Tadeusz, Woroszylski Wiktor
- Tytuł: Preparat 09 (Towarzysze z Bezpieczeństwa). Nowela filmowa
- Wydawnictwo: rękopis
- Rok wydania: 1948
- Nakład: 1
- Recenzent: Robert Żebrowski
Preparat, Kurtyna i Kariera
Archiwum Biblioteki Narodowej wydaje się nieprzebrane. Jej zasoby dochodzą już do 11 milionów woluminów. Co jakiś czas udaje mi się wyłuskać tam jakąś perełkę z tematyki podpadającej pod nasz Klub. Dziś mega biały kruk: rękopis noweli filmowej „Preparat 09 (Towarzysze z Bezpieczeństwa)” o tematyce sensacyjno-szpiegowskiej.
Jego autorami są: Tadeusz Konwicki (1926-2015) – prozaik, scenarzysta i reżyser, a także Wiktor Woroszylski (1927-1996) – poeta, prozaik i tłumacz. Konwicki debiutował powieścią „Rojsty”, napisaną w roku 1947, z uwagi na cenzurę wydaną dopiero w roku 1956. Pierwszą wydaną jego pozycją był „produkcyjniak” zatytułowany „Przy budowie”, który opublikowano w roku 1950. Ja zaś zapamiętam go jako scenarzystę filmu „Faraon” z roku 1965. Woroszylski zaś debiutował jako jeden z czterech autorów, którzy zamieścili swoją twórczość w wydanej w roku 1949 książce pt. „Poematy o generale Świerczewskim”. Napisał też wydany w roku 1951 tomik „Biblioteki Żołnierza” – „Mazur kajdaniarski” (o Ludwiku Waryńskim), a także – co dla Klubowiczów najważniejsze – dwie książki młodzieżowe z wątkiem sensacyjno-kryminalnym: „I ty zostaniesz Indianinem” (1960) oraz „Cyryl, gdzie jesteś?” (1962).
„Preparat 09” pochodzi z roku 1948. Rękopis liczy 61 stron. Pisany on był ołówkiem (ręką Woroszylskiego”) i długopisem (ręką Konwickiego) na makulaturze, a konkretnie na odwrocie maszynopisów Woroszylskiego. Biblioteka Narodowa, jako tematy występujące w tej noweli filmowej, podała: lata 1945-1989, Polska, Urząd Bezpieczeństwa, Szpiedzy, Terroryzm, Broń biologiczna, Antidota. Nowela nie została sfilmowana, była natomiast pierwowzorem późniejszego scenariusza Konwickiego, napisanego w roku 1954 wspólnie z Kazimierzem Sumerskim, zatytułowanego „Żelazna kurtyna”. Na jego podstawie powstał film pt. „Kurtyna” – 18-minutowa etiuda szkolna – w reżyserii Wadima Berestowskiego. Portal Filmpolski.pl tak opisuje jego fabułę: „Do Jerzego, młodego profesora zaangażowanego w pracę w laboratorium i zakochanego bez pamięci w swej żonie, przybywa tajemniczy gość. Okazuje się być wysłannikiem obcego wywiadu, którego zadaniem jest nakłonienie Jerzego do powrotu do konspiracyjnej walki z komunistami. Jerzy był w oflagu, po wyjściu przez przypadek poznał kilka osób związanych z konspiracją, ale po latach nie chce do tego wracać. Jest szczęśliwy i zadowolony ze swojego życia”. Co więcej, nowela „Preparat 09” był też pierwszą, znacznie różniącą się od kolejnych, wersją scenariusza do filmu z roku 1955 pt. „Kariera”, którego fabułę tak przedstawił w/w portal filmowy: „W kraju zjawia się agent obcego wywiadu, Karwowski, przysłany z Zachodu. Ma nawiązać kontakty, zorganizować siatkę dywersyjno – szpiegowską, lecz okazuje się, że nikt nie godzi się na współpracę. Z różnych powodów. Przedwojenny fachowiec (inżynier Hulewicz) zajęty jest wyłącznie sprawami zawodowymi, samotny fotograf nie może się wyzwolić spod tragicznego piętna wojny, starego adwokata pochłaniają obowiązki rodzinne, dawnego kumpla natomiast nie nęci życie na Zachodzie… Osamotniony szpieg zostaje wreszcie aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa”.
A o czym tak dokładnie jest recenzowana nowela? Wstyd przyznać, ale … nie wiem! Po prostu nie czytałem jej, gdyż dostępna jest jedynie – i to od niedawna, bo od 7 października, czyli od 3 dni – na Polonie, na terminalach w czytelniach BN, do których choć mam dostęp, to jednak nie jestem w stanie – bez finalnie trwałego uszkodzenia swojego wzroku – odczytać na ekranie tych bazgrołów z rękopisu. Zresztą oceńcie sami (przed Wami pierwsza oraz ostatnia strona rękopisu):
Jeżeli ktoś odważy się odszyfrować ten rękopis w całości i przekaże tekst do klubowego użytku, będę mu bardzo wdzięczny. Jestem również bardzo wdzięczny panu Mateuszowi Melskiemu – zastępcy kierownika Zakładu Rękopisów Biblioteki Narodowej, który widząc moje zainteresowanie „Preparatem 09” w sierpniu tego roku, a nie mogąc mi udostępnić jego rękopisu, podjął decyzję o skierowaniu go do opracowania i digitalizacji, tak by mógł być dostępny na terminalach, podobnie jak miała się rzecz ze scenariuszami „Błękitnych szynszyli” Barbary Gordon. Mam nadzieję, że znajdą się czytelnicy, którzy do tej pozycji zajrzą. Muszę też stwierdzić, że współpraca z kierownictwem BN jest na najwyższym poziomie!!!
Na koniec skan teczki, w której przechowywany jest „recenzowany” rękopis:
