Chmielewska Joanna – Boczne drogi 7/2010

  • Autor: Chmielewska Joanna
  • Tytuł: Boczne drogi
  • Wydawnictwo: Czytelnik, KAW
  • Seria: Z jamnikiem, Czerwona okładka
  • Rok wydania: 1976, 1989
  • Nakład: 100290, 250350
  • Recenzent: Adam Sykuła

LINK Recenzja Anny Lewandowskiej

 okładka pochodzi z wydania KAW – seria Czerwona okładka

Boczne drogi czyli rodzinna karuzela

Rodzina Joanny wpada w panikę. Do kraju z Kanady wybiera się w odwiedziny Teresa, ciotka głównej bohaterki. Kanadyjska ciotka chce pozwiedzać rodzinny kraj, którego nie zdążyła poznać w całości przed emigracją na inny kontynent.
Po atrakcjach powitalnych na warszawskim lotnisku (które bardziej przypominały ewakuację Sajgonu) Joannę czeka podróż po całym kraju w towarzystwie ekscentrycznej mamusi i batalionu równie odjechanych ciotek. Do tego jest zmuszona poruszać się po bocznych drogach,  bo Teresa nie życzy sobie być wożona autostradami. Joanna i jej rodzina nawet nie przepuszczają  że przez te wojaże po kraju trzeciorzędnymi drogami zostaną wplątani w aferę kryminalną.
Wkrótce rodzinę zaczynają prześladować dziwne przypadki i wypadki oraz wiśniowy peugeot z kraciastą walizą na tylnym siedzeniu. Potem ktoś porywa Teresę i akcja jeszcze bardziej przyspiesza.
Chmielewska pisze właściwym sobie, rozpoznawalnym stylem, przykładem może tutaj być chociażby fragment powieści umieszczony na tylnej okładce książki przez wydawcę:

(…) W niebieskiej kopercie znajdował się list przepięknie wyprodukowany według wszelkich kryminalnych reguł, złożony z liter i słów wyciętych z gazety i naklejonych na kawałki papieru (…) Pan Jan nie zostanie wypuszczony dopóki Teresa się nie odczepi (…)Podpisu nie było, cała rodzina trwała w osłupieniu wpatrzona w niezwykłą korespondencję(…)
– Zwariowali jak Boga kocham! – powiedziałam śmiertelnie zdumiona — Chyba im na umysł padło(…)
– Teresa, może się jednak odczep? –  zaproponowała Lucyna bez przekonania.
Teresa żachnęła się z irytacją i oburzeniem.
– Zgłupiałaś czy co? Od czego?
– Nie wiem. Ale sama widzisz, że czegoś się czepiasz…(…)

Boczne drogi zostały po raz pierwszy wydane w 1976 roku, kiedy Joanna Chmielewska była u szczytu sił twórczych. Właśnie w latach siedemdziesiątych wyszły jej najlepsze książki poczynając od 'Całego zdania nieboszczyka po 'Studnie przodków,.
Ciekawostką jest to że po wydaniu w 1981 roku 'Wielkich Zasług, autorka umilkła na prawie dekadę. Drugą ciekawostką jest to że do 1989 roku ksiązki Chmielewskiej, mimo dużego potencjału komercyjnego praktycznie nie były wznawiane (wyjątkiem jest 'Nawiedzony dom,). Dopiero w 1989 roku KAW (a nie macierzysty 'Czytelnik,) wznowił 2 ksiązki: 'Boczne drogi, i 'Studnie Przodków,. A potem była już lawina. Po 1989 roku Chmielewską zaczęło wydawać kilka wydawnictw na raz, często bez wiedzy i zgody autorki, o tantiemach nie wspominając.
Joanna Chmielewska jako pierwsza stworzyła typ kryminału, który później ochrzczono mianem kryminału humorystycznego. Autorka dorobiła się sporego grona imitatorek (imitatorów?) swojego stylu. Należy przypomnieć tu chociażby Jeremiego Bożkowskiego, Zofię Jabłkowską czy Pauline Bilewską. W Rosji, gdzie autorka cieszy się statusem wręcz kultowym, książki z cyklu kryminały humorystyczne, pisze min. Daria Dońcowa.